Aspekt magiczno – religijny pokarmów, jak zauważa Andrzej Zwoliński, istnieje w praktycznie każdej religii czy wierzeniu. Ludy pierwotne wierzyły w magiczną moc pewnych produktów. W religiach możemy mówić o świętych i zakazanych składnikach i obrzędach. Zwoliński wyróżnia następujące zjawiska psycho-socjologiczne, które świadczą o religijnym wymiarze konsumpcji:
• idealizowanie pewnych artykułów żywnościowych,
• przypisywanie niektórym pokarmom szczególnej roli i miejsca w życiu człowieka,
• uwzględnianie pewnych pokarmów jako składnika wyobrażeń raju i szczęścia wiecznego,
• zakazy pokarmowe,
• wstrzemięźliwość od spożywania pewnych potraw i napojów,
• posty.
Większość przykładów zjawisk opisanych przez księdza Zwolińskiego zaczerpnęłam z książki Felipe Fernandeza-Armesto. Idealnymi produktami, które mają najwięcej cech świętości są zboża, najpowszechniejsze na danym terenie. W chrześcijaństwie sakramentalny posiłek to chleb pszeniczny. W Amerykach taką rolę spełniała w przeszłości kukurydza a w Azji ryż. W przypadku nadawania pewnym produktom szczególnej roli, Armesto przedstawia przykład ludów pierwotnych, które uważały, że jedzenie szczególnie płodnych zwierząt i roślin prowadzi do zajścia w ciążę. Młodym dziewczynom zabraniano ich jeść, polecano natomiast kobietom mającym problemy z bezpłodnością. Szczególną rolę mają dla Żydów pokarmy koszerne. Mogą one być przygotowywane tylko w określony sposób, składniki pozyskane od zaufanych osób. Na przykład kategorycznie zabronione jest równoczesne spożywanie mięsa i produktów mlecznych. Ortodoksyjni Żydzi całkowicie oddzielają te produkty. Separacja ta jest tak posunięta, że w kuchniach mają po dwa komplety naczyń, zastawy stołowej, sztućców i urządzeń do zmywania naczyń, byle tylko zapobiec możliwości połączenia się tych składników. Felipe Fernandez – Armesto opisuje także kilka przykładów zakazu spożywania pewnych produktów. Mieszkańcy Fidżi nie mogą jeść zwierząt lub roślin, które znajdują się w totemie ich plemienia. Nie mogą także konsumować roślin znajdujących się blisko świątyni. Zwraca także uwagę na biblijny przykład zakazu spożywania pewnych produktów, przywołując historię o Adamie i Ewie, którzy nie mogli jeść owoców z drzewa poznania dobra i zła. Przykładem obecności postów są chrześcijańskie zwyczaje niejedzenia mięsa w piątek, na pamiątkę śmierci Jezusa Chrystusa lub tradycja postnej wigilii Bożego Narodzenia.
Ewa Iwańska
